Zaręczony z piękną Oleńką Billewiczówną (Małgorzata Braunek), Andrzej Kmicic początkowo wiąże swoje losy z księciem Bogusławem Radziwiłłem (Leszek Teleszyński), który współpracuje z szwedzkim najeźdźcą. Kmicic, złożywszy mu przysięgę wierności, staje się częścią intrygi, która ma służyć interesom Radziwiłła. Jednak z czasem zaczyna dostrzegać prawdziwe intencje księcia – Bogusław dba jedynie o własne ambicje i pragnie dzięki wsparciu Szwedów zdobyć koronę Polski.
Spis treści
Kiedy Kmicic zdaje sobie sprawę z tego, w co został uwikłany, jest już za późno. Szlachta i jego ukochana uznają go za zdrajcę ojczyzny, a jego nazwisko staje się synonimem hańby. Rozpoczyna się długa droga, podczas której Kmicic będzie musiał odzyskać honor, miłość Oleńki i zadośćuczynić swojej ojczyźnie za popełnione błędy.
Mimo że współczesna technologia pozwala na precyzyjne kreowanie wizji artystycznych w krótszym czasie, Potop cały film wciąż robi ogromne wrażenie. Szczególnie na dużym ekranie można w pełni docenić bogactwo detali, monumentalne sceny batalistyczne i kunszt reżysera. Potop to film, który nie tylko opowiada historię, ale też wciąga widza w świat, którego autentyczność trudno dziś odtworzyć w podobnej skali.
Fragmentacja jest wpisana w samą strukturę książkowego pierwowzoru. Powieść pierwotnie ukazywała się na łamach prasy w odcinkach, a dopiero później doczekała się pełnego wydania. Ten monumentalny tom (lub kilka tomów, w zależności od edycji) samym swoim rozmiarem zachęca do nietypowych sposobów lektury. Słyszałem o metodzie polegającej na czytaniu wyłącznie „od pojedynku do pojedynku”, omijając wszelkie opisy. Zapewne jest to tylko jedna z wielu alternatywnych ścieżek, jakie wybierają czytelnicy Sienkiewicza.
Fakt, że książka figuruje w kanonie lektur szkolnych, nieuchronnie budzi odbiorczą kreatywność. Bryki, streszczenia i opracowania stały się stałym elementem jej edukacyjnego obiegu. Dla wielu uczniów jest to jedyny sposób na „spotkanie” z „Potopem” – szybki, uproszczony, ale wciąż w jakiś sposób obecny w ich świadomości.
Sprawdźcie zestawienie głównych bohaterów filmu „Potop” w reżyserii Jerzego Hoffmana:
Postać | Aktor | Opis |
---|---|---|
Andrzej Kmicic | Daniel Olbrychski | Młody chorąży orszański, początkowo porywczy i skłonny do awantur. Zaręczony z Oleńką Billewiczówną. Jego postać przechodzi znaczącą przemianę – od współpracy z Radziwiłłami, którzy kolaborują ze Szwedami, do stania się bohaterem narodowym walczącym o wolność ojczyzny. |
Oleńka Billewiczówna | Małgorzata Braunek | Piękna i cnotliwa szlachcianka, wnuczka Herakliusza Billewicza. Zaręczona z Kmicicem, którego kocha, ale odrzuca z powodu jego nieodpowiedzialnych czynów. Symbolizuje ideał kobiety w ówczesnej Rzeczypospolitej. |
Jan Onufry Zagłoba | Kazimierz Wichniarz | Starszy szlachcic, znany ze swojego sprytu, humoru i opowieści. Choć często pełni rolę komiczną, jest również mądrym doradcą i lojalnym przyjacielem, wspierającym Kmicica w jego przemianie. |
Pułkownik Michał Wołodyjowski | Tadeusz Łomnicki | Doświadczony żołnierz i mistrz szermierki, znany jako „Mały Rycerz”. Początkowo przeciwnik Kmicica, później staje się jego mentorem i przyjacielem, pomagając mu odnaleźć właściwą drogę. |
Książę Janusz Radziwiłł | Władysław Hańcza | Potężny magnat litewski, hetman wielki litewski. Dla własnych korzyści decyduje się na zdradę Rzeczypospolitej i współpracę ze Szwedami, co czyni go jednym z głównych antagonistów w filmie. |
Książę Bogusław Radziwiłł | Leszek Teleszyński | Krewny Janusza Radziwiłła, równie ambitny i zdradziecki. Próbuje przeciągnąć Kmicica na swoją stronę i wykorzystać go do własnych celów. Jego działania stanowią poważne zagrożenie dla głównego bohatera. |
Pomnikowy status dzieła sprawia, że już dawno oddzielił się od ciężaru papierowego tomu, stając się trwałym filarem narodowej tożsamości. Nie trzeba zaglądać do biblioteki czy kina, by znać frazy o kończeniu i wstydu oszczędzaniu czy o byciu niegodnym całowania ran. Te słowa wrosły w codzienny język, jakby zawsze tam były. Tymczasem filmowe dzieje „Trylogii” tylko dodają całości chaosu.
Hoffman zdecydował się na ekranizację w odwrotnej kolejności – pełnometrażowy „Pan Wołodyjowski” pojawił się pierwszy, a towarzyszyły mu serialowe „Przygody Pana Michała”. Aktorzy, jak Daniel Olbrychski czy Krzysztof Kowalewski, zmieniali role między kolejnymi częściami, a pokolenia widzów kojarzą cały film Potop online głównie z pociętą na odcinki wersją telewizyjną. Skrócenie filmu o półtorej godziny? W porównaniu z tym wszystkim, to niemal drobnostka.
Film Jerzego Hoffmana to nie tylko pokaz reżyserskiego kunsztu, ale także dowód na niespotykany w Polsce rozmach produkcyjny. W 1975 roku Potop cały film online otrzymał nominację do Oscara, choć początkowo polskie władze nie zamierzały zgłaszać go do tego prestiżowego wyścigu. Sytuację odmieniła wizyta w Polsce Bronisława Kapera – wybitnego polskiego Żyda, jednego z najbardziej cenionych kompozytorów filmowych Hollywood.
Zachwycony filmem, Kaper podjął decyzję, by sprowadzić go do Stanów Zjednoczonych i przedstawić tamtejszej publiczności.
Kiedy Hoffman zawitał z całym filmem Potop za darmo do USA, wydarzenie przyciągnęło uwagę elit artystycznych. Artur Rubinstein, legendarny pianista i prawdziwa gwiazda epoki, odwołał swój nowojorski koncert, aby wziąć udział w premierze adaptacji ukochanej powieści. Taki hołd świadczy o tym, jak wielkie wrażenie wywarł film zarówno w Polsce, jak i za granicą.
Film Potop po polsku w reżyserii Jerzego Hoffmana jest dostępny online na kilku platformach:
Komentarze
Sortowanie według najpopularniejszych